Monumentonan konmemorativo

Seri di Herensia Kultural

Poko biaha ta toka siudadanonan memorabel risibí honor pa eternidat, sin embargo esaki sigur ta sosodé. ‘Muestra di honor na señor H.J.C. Henriquez, kabesante di e industria di trahamentu di sombré na e kolonia Curaçao, pa konmemorá e di 15 aniversario di e promé kurso di flègtu sombré, ku bou di su guia a start den e edifisio akí’. Por lesa e teksto akí riba e plaka konmemorativo na fachada di e kas di biba na Pietermaaiweg 8, un regalo di alumno i èks-alumnonan. Den pasado flèktumentu di sombré tabata un okupashon ekonómiko importante na Kòrsou. Na 1916 a eksportá 348.057 florin na sombré di kabana (sombré di piapa), loke ta 19 porshentu di eksportashon total di e aña ei.

E 16 víktimanan di e desaster ku Brùg Reina Juliana, ku a bini abou durante konstrukshon ora mitar na e parti oriental tabata kasi kla, ta konmemorá ku un monumento di betòn armá i bròns, poné banda di e kaminda ku ta subi e brùg na parti di Punda. Den un tempu rèkòrt arkitekto Alberto Badaracco a krea e monumento i den tres siman di tempu a pon’é.
Lamentablemente mester konstatá ku e otro islanan antiano no a yega di por a honra mes tantu di nan propio personahenan importante ku un estatua o un busto. E polítiko di Sint Maarten mashá komentá, Claude Wathey, ku durante 40 aña a laga su stèmpel riba polítika di e isla akí, a haña un estatua pósthumo na aña 2000. E obra akí ku ta pisa 300 kilo, kreashon di un artista italiano ta riba e plenchi dilanti di Bestuurskantoor di Philipsburg.

Ta notabel ku ta Kòrsou prinsipalmente tin e monumentonan konmemo¬rativo ku ta toka Antia.

Un plaka konmemorativo riba e muraya di Fort Amsterdam, un monumento na Van Slobbeweg i e monumento di emansipashon na Rif ta testimonio di abolishon di sklavitut na 1863. A lanta e último akí riba inisiativa di Teritorio Insular Kòrsou. E kolumna ku ta bai kaba un poko puntá tin pintá riba dje esenanan di bida di Tula, kapitan di e rebelion di katibu na 1795. E pinturanan ta di Oscar Ravelo i na 1994 Ras Elijah a restourá nan.

Konmemorashon di 300 aña di relashon entre islanan antiano ku Hulanda, na 1934, a kondusí na un plaka riba muraya di Fort Amsterdam i un monumento riba Plasa Wilhelmina. Na 1955 Reina Juliana a inougurá e Monumento di Outonomia di J. Fresco na prinsipio di Rijkseenheidboulevard. A lanta e monumento na okashon ku a introdusí Statuut dia 15 di desèmber 1954, riba e fecha ku Antia Neerlandes a haña outonomia den asuntunan interno. E monumento ta konsistí di seis para estilisá, ku – e tempu ei ainda – ta simbolisá e seis islanan di Antia Neerlandes (inkluso Aruba). Na Waaigat (Laman Chikí) un eskultura di e artista italiano Frederico Antonio Carasso ta rekòrdá e antianonan ku a muri den di dos guera mundial. Un figura di muhé di bròns riba dos ala estilisá ta simbolisá libertat. A inougurá e monumento di 11 meter haltu na 1957. E artista kurasoleño Yubi Kirindongo a krea e Monumento di Pas na e rotònde di Schout bij Nacht Doormanweg i Snipweg. Ta un di su famoso obranan plástiko, trahá di bùmper di outo bieu usá, i ta representá dos palomba ku nan piko frontando otro.

Ta resultá ku arte antiano t’ei gewoon riba kaya pa hende atmirá, meskos tambe ku hopi monumento, estatua, plaka konmemorativo i lápidanan konme¬mo¬¬rativo ta pafó di muraya di e edifisionan di museo pa tur hende por atmirá nan.

Fuentenan

Johan Hartog, Stenen Portretten, Oranjestad, Aruba: De Wit, 1967
Jennifer Smit, Monumenten en standbeelden van de Nederlandse Antillen, Willemstad, Curaçao, 1996

Portrèt
Papel di klero na Antia Neerlandes ta presiosamente representá ku e imágen di mármol di pader Ludovicus M. Jansen (1845-1921), ku ta situá promé ku entrada di katedral di Pietermaai na Kòrsou. Ta obra di e eskultor italiano Leone Tomassi.