Sèkstant

Seri di Herensia Kultural

Boneiru tin un historia marítimo riku di hende hòmber ku a nabegá laman rònt mundu. Tabatin tambe doño di barku boneriano ku tabata nabegá pa diferente pais den Karibe i Suramérika. Riba e listanan di nabegante ku a pèrdè nan bida den II Guera Mundial durante e kampaña di supmarino aleman pa torpediá barku, ta aparesé nòmber di hopi boneriano.

Nabegantenan tabata usa un sèkstant pa konosé nan posishon ora no por mira ningun marka di tera na horizonte. Nan tabata usa sèkstant pa kalkulá  rumbo di solo, strea òf planeta na firmamento. Ku e datonan aki por derivá e posishon geográfiko di un barku riba laman ganchu. Esaki yama nabegashon astrológiko.  Awendia ku kòmpiuter, e sistema di GPS (Global Positioning System) i komunikashon ku satélite ta dominá den nabegashon no ta usa sèkstant asina tantu mas.

Museo Bonaire a amplia su kolekshon di artefakto, na luna di yüli 2001, ku un sèkstant ku ta karga historia di sigur tres generashon boneriano, a traves di Willfried (Willy) Johan Wientjes.

Ta Abraham (Banban) Jacob Neuman (1876-1941) a kumpr’é na New York na fin di añanan 1890 pa usa den su trabou komo kapitan. Banban Neuman a siña entre otro su suegro Willem Fridus Johannes (Shon Fi) Booi nabegá. Shon Fi (1901-1978) tabata kasá ku Carmen Adelaida Neuman (Shon Eda), yu di Banban Neuman. Banban despues di tempu a duna Shon Fi Booi e sèkstant. Shon Fi Booi na su turno a regal’é komo apresio na su aktuprimu Willy Wientjes, komo esaki tambe a sigui ku e tradishon di bai nabegá. Willy a nase na Aruba dia 31 di mei 1958 i a fayesé luna pasa na Boneiru. Willy a studia nabegashon na Hogere Zeevaartschool “Michiel de Ruyter” na Vlissingen i a nabegá riba ruta internashonal komo promé stürman i kapitan pa e kompanianan hulandes Dok Express i Moerman. Despues di a retirá komo nabegante Willy Wientjes a bin biba na Boneiru den kas di su tanta grandi Belica Salsbach.

El a laga restorá e sèkstant i pa laga pon’é den Museo Bonaire. El a fayesé promé ku e trámitenan formal di firma un kontrakt a tuma lugá. Ku un ruman di Willy Wientjes, Gobièrnu di Boneiru a firma 20 di ougùstùs 200, un kontrakt pa fiá entregá e sèkstant.

E sèkstant te ainda ta wardá den su kaha di palu original manera Banban Neuman a kumpr’é na New York. Den tapa di e kaha tin ainda un pida etikèt di e fábrika riba kua tin skirbí “J. D. Magus New York”. E ta eksponé den e sala kaminda Museo Bonaire tin algun artefakto di nabegashon manera: modelo di boto, kompas, manteka pa tam liña, telegraf di barku i un lampi di torno. E sèksant ta un artefakto kargá ku storia di laman na memoria di Willy Wientjes i esnan ku tabat’ei promé kuné.

Danki na:
Famia J. Wientjes, Jan Mol i Boi Antoin.

portrèt:
Sèkstant di tres generashon di nabegante boneriano

Fuente

Antoin, Boi; “Boneiru di Antaño (lV)”
Hartog, J.; “A short history of Bonaire”
Nooijen, R.H.; “Isla di Papa Cornes”
Teksto: Hubert Vis. Portrèt: Susan Swygert.